Uitdoven en opflakkeren

Bijna 19 jaar geleden ging op zaterdagavond de telefoon. Mijn vader. Met het droeve bericht dat mijn oma (94 jaar) – zijn moeder – was overleden. Ik was hoogzwanger. Diezelfde nacht nog begonnen de weeën en die zondagmiddag werd Krijn geboren. Mijn vader verloor zijn moeder en werd opa binnen 24 uur. Hoe voel je je dan?

Afgelopen maandag had ik hem weer aan de telefoon. Uiteraard over Krijn die op de intensive care lag bij te komen van zijn harttransplantatie. Wonderbaarlijk een nieuw leven had gekregen. Mijn vader (88 inmiddels) had nog een boodschap. Hij had weer een paar dagen in het ziekenhuis gelegen voor zijn darmperforatie en ontstoken voedingsinfuus, maar was nu thuis. Met een wat vermoeide, maar vaste en zekere stem zei hij: ‘Mijn kaarsje dooft langzaam en Krijns kaarsje gaat steeds feller branden. Ik ben officieel terminaal patient en mijn huisarts adviseerde dat als ik nog afscheid wil nemen van mensen, dat het nu tijd is. Als het kan, willen jullie dan donderdag rond 2 uur met z’n vieren langskomen, heel kort hoor, om afscheid te nemen.’ Hoe voel je je dan?

Soms neemt je lichaam zichzelf in bescherming. Het verdooft en doseert je emoties. ‘Uiteraard komen we langs als het maar enigszins mogelijk is’, zei ik. Maar toezeggen durfde ik niet. Hellendoorn is een eind rijden vanuit het Zuiden en ook de afstand met Utrecht is behoorlijk. ‘Jullie gaan niet wedijveren met elkaar wie er het slechtste aan toe is hoor.’ Nou heeft iedereen de afgelopen dagen kunnen lezen hoe wonderbaarlijk goed het gaat met Krijn, dus we konden met z’n vieren naar mijn vader en Alie (zijn tweede vrouw met wie hij al meer dan 30 jaar samen en heel gelukkig is). Ook Rie, de weduwe van zijn pas twee maanden geleden overleden neef Wim was er. Wat een geweldige en sterke vrouw. Een voorbeeld.

Hoe neem je voor de allerlaatste keer afscheid van je vader die er weliswaar verzwakt maar totaal helder van geest bij zit? Als altijd in zijn eigen zwarte draaistoel bij het grote lage raam, uitkijkend over de zonovergoten en overvloedig bloeiende tuin, over de smalle straat en de frisgroene met geel bespikkelde weilanden die zacht omhoog glooien tot de bosrand van de Hellendoornse berg. Die stoel tussen de lage vensterbank en het kleine kastje, met alles wat hij nodig heeft keurig in het gelid onder handbereik uitgestald. De post, de tv-gids en afstandbediening, een glaasje water en een glaasje cassis. Hij vertelt terwijl ik op het krukje bij zijn knie zit en zijn hand met het infuus vasthoud: ‘Cassis ja, net als mijn moeder, jouw oma, die at al niet meer en dronk op het laatst alleen nog maar cassis, tot ze besloot dat het genoeg was. En toen was het klaar.’

Hij heeft sinds een week helemaal niets meer gegeten en krijgt alleen vocht via een infuus en wat thee – en cassis dus – binnen. Hij heeft ervoor gekozen zich niet meer te laten opereren of behandelen. Hij wil thuis zijn en waardig overlijden. Zijn kaarsje dooft langzaam maar zeker. Krijn, Hugo en Cleo hebben hun andere opa nooit gekend. Dit is de eerste keer dat er een direct familielid zal overlijden. Hoelang het nog duurt weten we niet, maar het zijn wel heel heftige weken. Krijg je/je broer op Dodenherdenking een nieuw leven, moet je vijf dagen later op Hemelvaartsdag afscheid nemen van je opa. Alledrie, ook Krijn – telefonisch vanuit zijn ziekenhuisbed – namen emotioneel maar dapper afscheid van hun opa. Bijzonder.

Robin verloor zijn vader plotseling, zonder afscheid. Nu, bij het afscheid van mijn vader kwamen ook woorden omhoog die twintig jaar hebben gewacht. Woorden op de grens van leven en dood, verleden en toekomst, en overgangen van generaties. Ze ontroerden niet alleen mijn vader en de rest die erbij stond – maar overstegen het moment en bereikten ook zijn eigen vader. Prachtig, dankjewel Ro.

Papa, lieve papa, ik mag niet overdrijven zei je als ik als oudste dochter op je crematie iets zou willen zeggen. Dat beloof ik. Het is niet overdreven als ik zeg dat ik ongelofelijk veel van je hou en je zal missen. Het is ook niet overdreven als ik zeg dat Oldenziels niet de makkelijkste mensen zijn. En het is ook niet overdreven als ik zeg dat ik trots ben. Trots op jou als vader, om zelf een Oldenziel te zijn en om de bloedlijn voort te zetten via Krijn, Hugo en Cleo.
Het leven gaat door.