zo, het dialyseapparaat kan ook weg.
 Oefenen met de feuchte Nase, met én zonder cuff, met en zonder spraakcanule. Alles om het ademen zelf weer beter te leren beheersen. De borstspieren functioneren, concludeerde de logopediste donderdag. Kwestie van de oppervlakkige ademhaling krachtiger laten worden. Het kan en het lukt. Met behoorlijke inspanning en moeite af en toe. En precies dat maakt de blijdschap van de omstanders niet altijd even eenvoudig te verkroppen voor Krijn.

De spraakcanule zat er donderdagochtend nog geen 5 seconden op – hij had net de slijmprop die bovenop de canule ligt opgehoest (‘goed zo, in één keer eruit gehoest, super Krijn!’) of er ontbrandde iets in hem: een donderwolk schoof over zijn gezicht, bliksem kwam uit zijn ogen, hij schudde met zijn hoofd, sloeg op het bed en met overslaande stem perste hij de lucht door zijn stembanden ‘hou op, hou op, het gaat allemaal veel te snel. Veel te snel. Ik moet de hele tijd maar van alles doen, dat gaat niet, jullie weten niet hoe moeilijk het is, ik kan niet alles meteen weer, het gaat gewoon te snel.’ De verpleger was erbij komen zitten en moest ook even omschakelen. Krijn heeft gelijk natuurlijk. Het is de zoveelste keer dat de discrepantie tussen zijn gezwoeg en de blije, opgeluchte mensen om hem heen hem parten speelt. Logisch. Zo logisch en aan de andere kant trap je er als buitenstaander steeds weer in. Want ik zie de vooruitgang, ik zie dat het goed gaat, ik zie dat hij het weer kan leren. Die blijheid en trots floepen er gewoon steeds uit.

We hebben het erover gehad. En ik heb inmiddels alle blogs voorgelezen vanaf de transplantatie – hij weet niet meer dat hij naar de operatiekamer gereden werd of nog eerder, toen we die familieselfie maakten. Zijn kennisachterstand is daarmee een beetje ingehaald en dat helpt wel iets. Hij realiseert zich dat hij er veel en veel erger aan toe is geweest dan hij zich nu voelt. ‘Was je bang dat ik dood zou gaan mama?’ ‘Ja, dat heb ik echt gedacht lieverd. Toen met die mislukte extubatie wist ik vrijwel zeker dat het òf fout zou gaan, òf dat je door zuurstoftekort hersenbeschadiging op zou lopen. Achteraf is dat niet eens een kritiek moment geweest trouwens. Daarom ben ik nu ook zo blij dat het al zoveel beter met je gaat en ben ik zo trots op je. Begrijp je dat? En natuurlijk zie ik hoe moeilijk het allemaal nog is en dat het inderdaad ontzettend snel gaat – je moet opeens zitten, staan, eten, drinken, zelf ademhalen en weet ik veel wat nog meer.’ Zo helpen een paar minuten spraakcanule ons allebei verder. En ik leg vanaf nu iedereen die met blij gezicht bij Krijn komt kijken uit dat het voor hem nog allemaal heel moeilijk gaat omdat voor hem die zwaarste weken geen werkelijkheid zijn.

Donderdag was ook de eerste dag dat hij op de weegstoel heeft gezeten. Het digitale schermpje gaf 45,1 kilo aan. Niet veel, maar het kan erger zoals we weten; na implantatie van het kunsthart is hij tot 37 kilo gezakt. Dus hij heeft nu een betere uitgangspositie. Het eten gaat veel beter dan toen. Niet continu misselijk en overgeven. Echt een heel groot verschil. En de boeren die hij laat omdat hij meer lucht meehapt, ach, dat ontspant lekker. Grote vooruitgang is dat hij in ieder geval alles probeert. Al is het maar een hapje en smaakt het eigenlijk niet. Het belang van aankomen is duidelijk. Sterker worden. Reserves opbouwen.

Al met al een goede dag weer, donderdag 5 november. Zo goed dat ik me langzaam in mijn hoofd kan richten op komende week. Robin heeft vrij genomen en is vanaf zondag de hele week hier in Bad Oeynhausen bij Krijn. Ik ga naar Nederland. Na 10 weken continu Duitsland, eindelijk weer even naar huis. In eerste instantie alleen voor een afscheidsborrel van een collega. Maar Robin maakte alvast een (zeer noodzakelijke) kappersafspraak voor de dag ervoor. Inmiddels is het plan zelfs dat ik nòg een dag eerder richting Brabant rij. Natuurlijk verheug ik me enorm op samen eten met Cleo en Hugo, gezellig op de bank samen film kijken. En langs gaan bij collega’s op kantoor. Dat is allemaal waar. Maar aan de andere kant begrijp ik Krijn dan juist weer heel goed: ook ik vind het opeens snel gaan en moet wennen aan het idee een koffertje te pakken en Krijn langzaam los te laten.